Η Ενορία μας
Συντεταγμένες : 39º 23’ 43’’ Ν 21º 41’ 38’’
Το Ελληνόκαστρο είναι χωριό του Ν. Καρδίτσας, βρίσκεται σε υψόμετρο 550μ., και διοικητικά ανήκει στο Δήμο Μουζακίου. Έχει με την απογραφή του 2011 έχει 104 κατοίκους με έναν οικισμό:Το Ελληνόκαστρο (Γράβια-Βαρκά-Πετρωτά) Φ.Ε.Κ. 761/8-9-1986. καλύπτει μια έκταση 11.628 στρεμμάτων.
Από το Μουζάκι που είναι έδρα του Δήμου βρίσκεται 10 χλμ. ανατολικά και από την Καρδίτσα απέχει μόλις 33 χλμ ΒΔ. Σε πολύ κοντινή απόσταση επίσης είναι και η λίμνη Πλαστήρα, 15χλμ. νότια.
Από τη θέση αυτή μπορείς ν’ αντικρίσεις τη θεαματικότατη κορυφογραμμή της Πίνδου, που την αποτελούν οι βουνοκορφές Βουτσικάκι (2154), Καράβα (2144) Τύμπανος (1750) και Καραβούλα (1863). Από τους ορεινούς αυτούς όγκους πηγάζει ο ποταμός Πάμισος (μπλιούρης) που σχηματίζεται από τους παραπόταμους Βουνιστιώτη, Ζερετσιώτη και Σκλατινιώτη.
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Ο νόμος της 27ης Δεκεμβρίου 1933 «περί συστάσεως των δήμων επεκτάθηκε μετά την απελευθέρωση (1881) στη Θεσσαλία. Με το νόμο Π.Μ. του 1882 το Μουζάκι έγινε η έδρα του Δήμου Γόμφων, στον οποίον υπάγονταν τα χωριά: Βούνιστα, Βρώστιανη, Ζερέτσι, Φλωρέσι Νεβροβούνιστα, Σιάμ, Πορτή Σκλάταινα Ροποτό. Η υπαγωγή στο Δήμο Γόμφων διάρκεσε μέχρι το 1912, οπότε με το Β.Δ. της 29 -8 – 1912 (ΦΕΚ 221 Τ.Α) το χωριό μας αναγνωρίστηκε κοινότητα. Το έτος 1928 το κράτος στη γενικότερη εθνική του πολιτική, πήρε απόφαση να αλλάξει πολλά από τα ονόματα των χωριών που θεωρούνταν ότι έχουν ξενική προέλευση. Έτσι το χωριό με ΒΔ. της 14 – 5 – 1928 (ΦΕΚ 81 Τ.Α) μετονομάστηκε «Προσήλιον» ίσως από την προσηλιακή του θέση. Η ονομασία «Προσήλιον» δεν ενθουσίασε τους κατοίκους του χωριού και διάρκεσε μόνο 8 μήνες, γιατί με ενέργειες του τότε Μοιράρχου Στέφανου Γ. Τσατσούλα και Ενωμ/ρχου Κώστα Καραγιάννη που και οι δύο υπηρετούσαν στο Υπουργείο Εσωτερικών στην Αθήνα, το χωριό πήρε το όνομα Ελληνόκαστρον, από το αρχαιοελληνικό κάστρο που υπάρχει στη κορυφή του Παλιόκαστρου: Ή αλλαγή έγινε με το Β.Δ. της 5-2-29 ΦΕΚ. 40 Τ.Α Κανονικά θα έπρεπε να πάρει το όνομα Παλαιόκαστρον, αλλά χωριό με την ίδια ονομασία υπήρχε στην Επαρχία Καρδίτσας η γνωστή σήμερα Μητρόπολη. Το Παλαιόκαστρο άλλαξε την ονομασία του μεταγενέστερα.
Την παλιότερη γραπτή μνεία για το χωριό τη συναντούμε το 1662. Παλιότερα ονομαζόταν”Χώρα Βούνιστα” και πιθανή χρονολογία ίδρυσης του κατά την παράδοση είναι ο 14ος-15ος αιώνας. Στις 12/3/1928 με Β.Δ.(Φ.Ε.Κ. Α’ 81/1928) μετονομάστηκε ”Προσήλιον”. Η ονομασία Ελληνόκαστρο δόθηκε με άλλο διάταγμα (Φ.Ε.Κ. Α’ 40/2-2-1929).
>Εικάζεται πως η ονομασία αυτή δόθηκε επειδή στην περιοχή υπάρχει η κορυφή ”Παλαιόκαστρο”, όπου υπάρχει κάστρο και από την οποία η θέα προς την κορυφογραμμή της Πίνδου, αλλά και προς τον Θεσσαλικό κάμπο είναι εντυπωσιακή.
Δυστυχώς δεν μας είναι γνωστή η ονομασία του αρχαίου οικισμού του Παλαιόκαστρου. Την πρώτη γραπτή μαρτυρία ότι το χωριό ονομάζεται Βούνιστα και μάλιστα «Χώρα Βούνιστα» τη βρίσκουμε στον κτηματικό κώδικα της Ι. Μονής Βησσαρίωνος-Ντούσκο που είναι καταχωρημένο πατριαρχικό Συγγίλιο1. Έχει ημερομηνία ΑΧΞΒ (1662). Το έγγραφο αυτό ρυθμίζει Διοικητική εξάρτηση της Μονής Αγίου Γεωργίου από την Μονή ΝΤΟΥΣΚΟ, την έκανε μετόχι της.
Ο χαρακτηρισμός του χωριού «ΧΩΡΑ» φανερώνει μέρος που κατοικείται από πολλούς ανθρώπους ή το κέντρο μιας αγροτικής περιφέρειας. 2. Στα παλιά χρόνια τα σημαντικά χωριά τα κεφαλοχώρια τα αποκαλούσαν Χώρα. «Δίνει του μαύρου του βιτσιά στη χώρα κατεβαίνει» Ν. Πολίτης Δημ. Τραγούδι «Κι’ έκαψε χώρες και χωριά εκεί απάνω στη τουρκιά (μανιάτικο μοιρολόγι). Κάλλιο κακιά χώρα παρά κακό χωριό (παροιμία).
Η κατάληξη «-στα» στα τοπωνύμια προδίνει ξενική προέλευση. Με βαθύτερη μελέτη της λέξης Βούνιστα προκύπτει κατά τη ταπεινή μου γνώμη ότι προέρχεται από τη ριζική ή πρωτότυπη λέξη Βούνις -ιδος = βουνώδης λοφώδης. Την άποψη μου αυτή τη στήριζα) στο παρακάτω συλλογισμό. Απέναντι από το χωριό μας είναι η γνωστή Νεβροβούνιστα (Πευκόφυτο). Το όνομα του χωριού αυτού είναι σύνθετο από τις λέξεις Νεβρός = ελαφάκι ή νεογνό του ελαφιού και Βούνιστα που πρέπει να ερμηνεύεται απο βουνό.
Από έρευνα που έγινε στην σλαβική και στις όμορες σλαβικές διαλέκτους πουθενά δε βρέθηκε η ρίζα της ονομασίας Βούνιστα. Για Τούρκικη Αρβανίτικη ή Βλάχικη προέλευση ούτε γίνεται λόγος. Ό γνωστός Σλαβολόγος max vasmer που ασχολήθηκε ειδικά με τα σλαβικά τοπωνύμια στην Ελλάδα πουθενά δεν αναφέρει τη Βούνιστα και Νεβροβούνιστα ότι έχουν ξενική προέλευση. Αντίθετα στο σχετικό κεφάλαιο αναφέρει ότι έχουν πιθανή σλαβική προέλευση τα χωριά της περιοχής Ζερέτσι, Βρώστιανη και Σκλάταινα.
1. Σιγιλλιον Πατριαρχική και συνοδική επιστολή που αναφέρεται σε διάφορες εκκλησιαστικές υποθέσεις.
2. Μέγα λεξικό της ελληνικής γλώσσης τόμος 9ος σελίδα 7953 χώρα § 9.
Το χωριό συνορεύει Ανατολικά με την Αμυγδαλή (Βρώστιανη) Νοτιοδυτικά με την Κρυοπηγή (Ζερέτσι) και Κερασιά Βόρεια με τον Ελληνόπυργο (Γράλιστα) και Βορειοδυτικά με Μουζάκι και Πορτή.
Ο καθορισμός των ορίων με την Βρώστιανη έγινε στις 23-11-1914. Αρχίζουν από τη περιφέρεια Γράλιστας προς τα Κάτω – Ρέμα Συκιά – ρεμα Ζύγρα. Από την τοποθεσία Πλάκας Αγίας Παρασκευής, η γραμμή κατεβαίνει στο ρέμα Ζύγρα-Ριζοστέφανο, χαμηλά και κατ’ ευθείαν αντίκρυ και επάνω από το δάσος του χωραφιού Καραγιάννη συναντά το χωράφι κ. Πλιάτσικα στη θέση Σουμαρέλη – χωράφι Ευαγ. Καπετάνου. Ύστερα ανεβαίνει και συναντά τον δρόμον προς Διάκου Αλώνι, περνά μεταξύ των χωραφιών Ευαγ. Καπετάνου και Δ. Καραγιάννη, προχωρεί κατ’ ευθείαν και αφήνει το δάσος Βρωμόβρυση – Μπακατσέλου μέχρι που συναντά μικρό ρέμα – χωράφι βακούφικο – στη περιφέρεια Βούνιστας. Στη συνέχεια ακολουθεί το μικρό ρέμα προς τη ποταμιά. Από τη ποταμιά ακολουθεί το ρέμα Διχαλά – ρέμα Τσιρώνη και συναντά τα όρια Κερασιάς στη θέση Τσούλου.
Μεταξύ Βούνιστας – Ζερετσίου ο καθορισμός των ορίων έγινε στις 22-9-1914. Αρχίζουν από γέφυρα Καραϊσκάκη, η γραμμή ακολουθεί – Δημόσιο δρόμο το χωράφι Ιωαν. Μακρή – Ποταμιά Ζερετσίου – Ράχη Αρβανιτογιάννη – Ράχη Πλεξίδα – Παλιούρια, ράχη Ριζέϊκα, δρόμος Δερβένι, χωράφι Πασπάλη Δημ. Ανάσταση, κορυφή Φλωραίϊκο – Θυμιαιϊκο, όπου είναι ένα μεγάλο δένδρο, ολόραχα στα κτήματα Φιλίππου – Τίγγα – Μουσαφίρη και στή θέση Τσούλου συναντούν τα όρια Κερασιάς.
Μεταξύ Βούνιστας – Γράλιστας ο καθορισμός των ορίων έγινε στις 21-11-1914. Αρχίζουν από τη θέση Τούρνος – Μέγα Ρέμα – Βούνιστας Αλώνι. Από εκεί ευθεία γραμμή προς τα επάνω φτάνει στη θέση Γεωργούς όπου το χωράφι Τραχανά. Συνεχίζει ράχη ράχη, ύστερα προς τα κάτω μέσα από τα χωράφια Δημ. Παναγόπουλου – Σεραφείμ Παπαγεωργίου (Φρύδα) ρέμα (Αλέτα – μύλο Καρκανιά και καταλήγει στο ρέμα που διαχωρίζει τα όρια Βούνιστας Βρώστιανης.
Όρια Πορτής και Μουζακίου το ποτάμι Μπλιούρης (Πάμισος).
Στη θέση Τσούλου κλείνουν τα όρια τριών χωριών, Βούνιστας Ζερετσίου και Κερασιάς.
Υπάρχει παράδοση ότι και τα «Μπαΐρια τα Γραλισνά» ανήκαν στην περιοχή Βούνιστας. Στην τοποθεσία Μουσλή εκεί που σήμερα είναι το αγροτόσπιτο του Μήτρου Κωτσιόγκολου, έμεινε ένας Τούρκος με το όνομα Μουσλής. Αυτός μια μέρα βρέθηκε σκοτωμένος, λέγεται ότι τον κτύπησε ένα κριάρι μανάρι που είχε.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας σε περίπτωση που ο δράστης μιας δολοφονίας ήταν άγνωστος, οι κάτοκοι του χωριού στο οποίο είχε βρεθεί το πτώμα ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλουν αποζημίωση στους παθόντες∗.
Την αποζημίωση ανέλαβαν να πληρώσουν οι Γραλιστινοί κι έτσι όλα τα Μπαΐρια ήρθαν στην κατοχή τους. Σαν μαρτυρία του ότι το μέρος αυτό ήταν Βουνιστιώκο είναι η τοποθεσία «Βούνιστας Αλώνι» πού βρίσκεται σχεδόν μέσα στο Γραλιστινό έδαφος.
Από που αλλού εθέριζαν και αλώνιζαν εκεί, αν μη από τα Μπαΐρια. Ποτέ οι Βουνιστιώτες δε θα θέριζαν τα χωράφια τους στις τοποθεσίες Παναγιώταινας κλπ. και να μεταφέρουν τα δεμάτια για αλωνισμό σε μέρος που απέχει πολύ από τις κατοικίες τους.
3. Ιστορία Ελληνικού Έθνους έκδοση 1976 Τ. ΙΑ σελίδα 113.